Gekwetst zijn, gekrenkt of vernederd worden, is een pijnlijk gevoel. Ook als iemand het niet zo bedoelt, kan het je alsnog erg raken en loop je een tijd met een rotgevoel rond. Iets wat vreselijk naar is en afhankelijk van de situatie, kan dit jaren duren. En als je er helemaal niet overheen komt, draag je het je hele leven met je mee.
Dat je gekwetst bent, kan daardoor jou niet alleen nu in de weg zitten, maar ook jouw toekomst. En zelfs als je weet dat jij je niet zo zou moeten voelen, betekent dit niet dat daarmee het gevoel weg is.
Nu zijn er verschillende manieren hoe jij naar de situatie kunt kijken en hoe je hierop kunt reageren. Het gaat niet zozeer om goed of fout, want wat jij voelt is ‘juist’. Maar door de situatie vanuit andere perspectieven te zien, kun jij je gevoel beïnvloeden. En kan de heftigheid die je nu ervaart verminderen of zelfs verdwijnen.
Verleden en heden
Wanneer je gekwetst, gekrenkt of op een andere manier een gevoelige snaar is geraakt, dan zou het gek zijn om dit puur als een geïsoleerde situatie te zien. Het kan natuurlijk zijn dat de situatie nieuw is, maar de pijn die je ervaart extra heftig is, omdat een andere situatie in het verleden jou zo raakte.
Waarschijnlijk ben je wel bekent met de regel van 80/20 regel van Paretto? Parettot viel op dat in Italië 20% van de mensen 80% van de bezittingen had. En zo zijn er meer situaties die in deze verhouding vallen, bijvoorbeeld 20% van de YouTube video’s genereren 80% van de bezoekers.
Even voor de helderheid dit principe is een versimpeling van de werkelijkheid. Maar wat nou als je jouw situatie erbij pakt. En wij dit principe over het verleden en het moment dat je gekwetst bent leggen.
Stel vervolgens de vraag waar komt de meeste pijn vandaan? Is dat het verleden of het heden (moment dat je gekwetst wordt)?
Jouw antwoord is hierin erg belangrijk voor de verwerking. Het heeft namelijk invloed over hoe jij tegen de persoon aankijkt die deze gevoelens opwekte. En dat is weer van invloed van de interactie die daar eventueel op volgt.
Neem deze twee zinnen:
- 80% verleden: ik voel me getriggert door iets wat mij in het verleden veel pijn gedaan heeft. Kinderen pestte mij met ‘dom’ en dit gevoel werd net stevig aangewakkerd en dat voelt heel klote!
- 80% heden: je zult het misschien niet zo bedoelen, maar het doet me pijn dat je me ‘dom’ laat voelen. Ja, ik maak fouten, maar had toch wel een meer genuanceerde reactie verwacht. Ik voel met nu behoorlijk klote!
Als het verleden in de weg zit
Lang niet elke keer wanneer jij je gekwetst voelt, ontstaat puur vanuit nu. Als je doorhebt dat de pijn die vanuit het verleden is ontstaan nu aanwezig is, krijg je een ander gesprek. En kan die persoon jou makkelijker helpen de pijn weg te nemen.
En als je weet wat die prikkel is die jou zo’n gekwetst gevoel geeft, kan je daar actief aan werken. Op deze manier ben je meer gewapend voor wanneer je er weer onverwachts door overvallen wordt.
Als het heden in de weg zit
Natuurlijk hoeft het verleden niet altijd de overhand te hebben wanneer jij je gekwetst voelt.
Je wilt je niet naar voelen, maar aan iets anders denken dat werkt niet. Wat wel kan helpen, is door nog een laagje dieper naar de situatie te kijken.
Bij de bovenstaande afbeelding is het principe van het scheermes van Hanlon gebruikt en over het kwadrant, actief, passief, bewust en onbewust gelegd.
Bij het scheermes van Hanlon ga je er vanuit dat de ‘slechte’ dingen die door een mens worden gedaan, in veel gevallen verklaart kunnen worden door onkunde. Het was dus niet de intentie, maar het gevolg.
Zoals gezegd ook al is het per ongeluk dan kan iemand jou alsnog enorm kwetsen. Maar het labelen kan jou wel helpen bij de verwerking en het makkelijker maken om met de persoon in gesprek te blijven.
Stel je deze vier situaties voor:
- Lui: deze opmerking raakt mij behoorlijk hard. Je zult het vast niet zo bedoelen, maar denk even wat langer na voordat je zoiets zegt. Ik voel mij behoorlijk te kort gedaan.
- Onwetend: volgens mij heb je het niet door, maar wat je net zei, heeft mij behoorlijk hard geraakt. Ik wil niet doen alsof er niets aan de hand is, want ik voel mij behoorlijk te kort gedaan.
- Incompetent: ik weet dat je niet altijd even goed uit je woorden komt, maar deze opmerking heeft mij behoorlijk hard geraakt en ik voel mij te kort gedaan.
- Bewust kwaadaardig: ik vind het niet oké dat je mij bewust probeert te kwetsen. Ja, je doet me pijn en je bent echt over mijn grens gegaan.
Afhankelijk van de situatie en persoon, kan een gesprek aangaan heel verhelderend werken. Zoals je ziet, is het perspectief van de situatie belangrijk. En mocht je het niet weten en stel een vraag en kom erachter.
Hiermee kan je in bepaalde situaties voorkomen dat je ruzie krijgt. Als je denkt dat iemand het bewust doet en zelf van geen kwaad bewust is dan ben je daarover aan het discussiëren en maakt dat de situatie alleen maar slechter.
In veel gevallen, wil niemand je kwetsen en door vanaf het begin goed het gesprek aan te gaan, kom je op het gemeenschappelijk doel om dat nare gevoel bij jou weg te nemen.
Wat als het bewust is?
Die situaties heb je helaas ook. Mensen die anderen mensen bewust willen kwetsen en ook exact weten hoe. En je weet dat jij je er niet naar om moet voelen, maar je gevoel zegt anders. In de onderstaande afbeeldingen zijn veel voorkomende redenen te zien:
Het is nogal een grote afbeelding en in rood zie je de redenen en in het grijs een positieve tegenhanger.
Wat je misschien opvalt is dat jouw kwetsen een fractie van de tijd kost t.o.v. aan de slag gaan met die tegenhanger.
Dit houdt in dat een rotopmerking maken of iets doen wat jou kwetst voor de persoon makkelijker is en sneller voldoening geeft.
Je kunt het zien zoals een roker voor wie het makkelijker is te blijven roken. In de plaats van te stoppen met roken. Of iemand die wil afvallen liever een koek neemt in de plaats van te sporten. Die sigaret of dat koekje geeft in eerste instantie meer voldoening dan de situatie te veranderen.
Heel ‘lullig’ maar die kwetsende opmerking of situatie draait dus om de ander. Het zijn onze gedachten die het laten voelen dat het om ons draait. Maar als iemand exact op jou plaatst stond en exact diezelfde relatie met die persoon heeft, dan kreeg die exact dezelfde tekst te horen of gedrag te zien.
Dus in de plaats van naar jezelf te kijken, kijk naar de ander en zie waar het vandaan komt.
Nu is er nog een belangrijk element van gekwetst worden. Wie zegt het? En beter gezegd als we de schaal van 1 tot 10 erbij pakken. Hoe belangrijk is die persoon voor jou?
Een vreemde staat helemaal aan het begin van de schaal en is onbelangrijk. Dit neemt niet weg, dat zij jou hard kunnen kwetsen.
Jij voelt je gekwetst dat is een realiteit en je weet waarschijnlijk ook dat dit niet de laatste keer zal zijn dat je gekwetst wordt. Een ander persoon of bedrijf zal jou in de toekomst (per ongeluk) weer kwetsen.
Wat je wel kunt doen, is er steeds beter mee omgaan. Wat helpt is om te beseffen dat die persoon niets anders doet dan je trainen voor het moment dat het er écht omgaat.
Deze kwetsende opmerking die om de ander draait, is niets anders dan het geloof in jezelf trainen. En een training hoe jij met je emoties omgaat.
Deze persoon stoomt je klaar voor het moment dat iemand die belangrijk voor jou is je (per ongeluk) kwetst of opbouwende feedback geeft die hard aankomt. Als jij tijdens deze ‘training’ op een constructieve manier kunt reageren, dan zal het op de momenten die echt belangrijk zijn het je makkelijker afgaan.
Die onbelangrijke persoon die jou bewust of onbewust kwetst, geeft je de mogelijkheid om een negatief patroon te doorbreken. Als jij bijvoorbeeld dichtklapt, uren blijft malen of iets anders doet wat jou niet in de situatie helpt. Krijg je nu de kans om dit anders aan te pakken op een manier die beter voelt.
Je bouwt ervaring op als iemand jou iets vertelt waar die je oprecht mee wil helpen en jouw dit een rotgevoel geeft, omdat je het zo graag goed had gedaan. Jij dat veel minder hebt en sneller kijkt hoe jij dat punt kunt verbeteren.
Hoe reageer je als je gekwetst bent?
Als je gekwetst bent dan zijn er verschillende manieren om te reageren. Dit is voor jou samengevat in een afbeelding.
Uiten dat je gekwetst bent
Uiten is het meest constructief. Het uiten kan je op twee manieren doen: verbaal en fysiek.
Je begrijpt wel dat het voor de ander het meest makkelijk is als jij zegt dat jij je gekwetst voelt. Of dat als jij je gekwetst voelt, vraagt waarom de persoon dit heeft gedaan/gezegd.
Je hebt er dan samen een gesprek over en als het een gesprek is van gelijkwaardigheid zal je dat verlichting geven. Hoewel dit niet altijd de pijn wegneemt.
Als iemand bijvoorbeeld een relatie verbreekt dan ben je nadat je het er goed over hebt gehad niet opeens pijnvrij.
Wanneer je erg gekwetst bent en het niet onder woorden kunt brengen dan kan het ook door huilen in uiting komen. Je geeft dan het signaal dat je bent geraakt en de ander weet dat jouw ‘limiet’ is bereikt. Afhankelijk van de situatie kan het zijn dat de ander niet weet wat de reden is.
Omdat gekwetst worden ook een persoonlijk gevoel is en de trigger kan verschillen. Echter, zijn er natuurlijk ook situaties die zo pijnlijk zijn en je zo kunnen overweldigen. Dat de persoon als je huilt ook wel direct weet wat de achterliggende reden is.
Voor het verwerken is het wel belangrijk dat je uiteindelijk wel onder woorden kunt brengen wat je voelt en op die manier het gesprek op gang brengt. Om zo te proberen iets van de pijn weg te nemen.
Hier kun leren om je emoties te herkennen en uiten. Ben je gekwetst door je partner? Ontdek hoe je beter met je partner kunt communiceren.
Verbergen dat je gekwetst bent?
Dit kan bewust of onbewust een reactie van je zijn, maar maakt de gehele situatie vaak niet beter. Sterker, dit kan voor een erg vervelende escalatie zorgen, waardoor je niet alleen gekwetst bent, maar er ook ruzie over maakt.
Als je samen bent – verdedigend
Wanneer je samen bent dan kun je op een verdedigende manier verbergen dat je gekwetst bent. Bijvoorbeeld door je excuses aan te bieden. Klinkt misschien gek, maar op deze manier heb je vrij snel het gesprek afgerond en hoef je er niet meer mee bezig te zijn.
Een voorbeeld: iemand heeft jou gevraagd om iets te maken waar je vele uren mee bezig bent geweest. Voor de tijd die jij erin hebt gestoken ben je erg tevreden met het resultaat. Alleen de persoon heeft één puntje ter verbetering. Het kan zijn dat, omdat je er zoveel tijd en energie in hebt gestoken jij je gekwetst voelt.
In de plaats van te zeggen: “Oké, ik snap wat je zegt en ik wil je woorden niet te kort doen, maar ik heb hier echt veel tijd in gestoken. En had eigenlijk gehoopt dat je hier wel blij mee zou zijn.”
Waarop de ander kan zeggen: “Sorry, ik was iets te snel. Ik ben er ook blij mee! Dank je wel! Het is meer dat ik dit op deze manier had aangepakt.”
Wanneer je direct zegt: “Ik snap het. De volgende keer doe ik het anders.” Hiermee negeer je het gevoel en mis je de dialoog die jou juist kan helpen.
Bij negeren doe je ook of er niks aan de hand is en een andere vorm van zelfverdediging is het weglachen.
Bijvoorbeeld door te glimlachen of een grapje te maken.
Wat is het nadeel van op deze manieren verdedigend zijn? Jij laat het na om te leren om beter met je gekwetste gevoelens om te gaan. Dat is een gemiste kans, want de kans dat je daarna nooit meer gekwetst wordt is erg klein.
Als je samen bent – aanvallend
Je kunt ook op een aanvallende manier verbergen dat je gekwetst bent. Als we hetzelfde voorbeeld nemen en de reactie woedend is: “Ja, maar dan had je maar duidelijker moeten aangeven wat ik moest doen. Ik heb hier uren ingestoken en jij kunt van geen meter uitleggen. Als jij het goed had uitgelegd dan had ik het zo gedaan!”
In deze situatie ga je voorbij je eigen gevoel en uit zelf bescherming val je de ander aan.
Datzelfde geldt wanneer jij jezelf bijvoorbeeld gaat verdedigen: “Ja, ik had zoveel aan m’n hoofd en kon me heel erg moeilijk concentreren en ik heb het helemaal alleen gedaan.” Ook hier ga je voorbij het gevoel dat je het rottig vindt dat iemand iets heeft gezegd wat jouw een naar gevoel geeft.
Ruzie zoeken of een rotopmerking hebben eigenlijk geen uitleg nodig. Het zijn perfecte maskers om je gevoel van dat je gekwetst bent te vermommen. Alleen is dit zéér nadelig voor de relatie.
En ook bij mensen waar je geen (diepe) band mee hebt is dit uiteraard af te raden. Probeer juist op die momenten in te zien dat het puur een training is om met gekwetste gevoelens om te gaan. In de plaats van zelf een sneer uit te delen, hoewel dat misschien op dat moment lekker voelt.
Het is niks anders dan een pak koekjes eten voor iemand die gewicht wil verliezen. Lekker op korte termijn, maar voor de lange termijn funest.
Als je alleen bent
Als iemand jou kwetst en je verbergt dat voor een ander, dan kan dit als je alleen zich nog op andere manieren uiten.
Een verdedigingsmechanisme is dat jij de situatie compleet negeert. “Ik heb hier geen tijd voor. Het is niet belangrijk.” Is dan iets wat je tegen jezelf zegt.
Een andere optie is dat je je gevoelens opkropt. Dit is anders dan negeren. Om even een beeldspraak te gebruiken om het verschil aan te duiden. Stel je hebt een pan op het vuur waarin je water kookt.
Wanneer dit opborrelt en over de pan stroomt en jij wegloopt dan negeer je de situatie. Als je de deksel pakt en deze zo hard mogelijk op de pan duwt dan krop je je gevoelens op.
Dit kan je best lang volhouden, maar eens komt het water uit de pan en hard ook!
Het word je te heet of je arm verslapt iets. Daar is geen ontkomen aan.
Zo is het ook met gevoelens op een moment dat je bijvoorbeeld je even wat slechter in je vel zit, kunnen opeens alle opgekropte gevoelens eruit komen.
Negeren is ook niet zonder risico’s. Dat je niet ziet dat het water over de pan kookt, betekent niet dat er niks aan de hand is. Geef je gevoelens dus de ruimte.
Iets wat ontzettend naar is en energie vreet en je als aanvallend kunt beschouwen is: malen.
Uren blijft een gevoel en de gedachte je achtervolgen. Het is om gek van te worden, maar je kunt het op de één of andere manier niet loslaten.
Wanneer je alleen bent dan kan het zich ook uiten in huilen. Huilen heeft twee kanten. Enerzijds verberg je het gevoel dat je gekwetst bent voor een ander. Tegelijkertijd is het wel een uiting van wat je voelt.
Het is prima om te huilen en een vraag die jij jezelf moet stellen. Is de persoon belangrijk genoeg om aan te geven dat jij je gekwetst voelde? En heb je er behoefte aan om dit te delen?
Conclusie
Gekwetst worden is gewoon klote en doet pijn. Alleen is dit wel een onderdeel van het leven. Mensen kunnen je per ongeluk of expres kwetsen. Mensen die dicht bij je staan of die je maar eenmalig ziet.
Jij komt er sterker uit als jij leert om hiermee om te gaan. In veel gevallen is voor jezelf opkomen de beste optie. Gekwetst worden is een gevoel. En door dit aan te geven en het erover te hebben, is misschien de pijn niet volledig weggenomen, maar als dat slijt, ben je met die aanpak wel blij geweest.
Om op een manier te reageren die het meest goed voor jou is, helpt het om je een paar dingen te beseffen:
- Ben jij gekwetst door wat de persoon nu zegt of is het vooral kwetsend door een eerdere pijnlijke ervaring?
- Op een schaal van 1 tot 10 hoe belangrijk is de persoon voor jou?
Als het vooral door een situatie in het verleden jij nu getriggert wordt, dan is dat nog iets wat je moet verwerken. Om zo in de toekomst minder gekwetst te worden. (Last van schaamte? Hier kan je leren omgaan met schaamte.)
Als de persoon niet zo belangrijk voor je is, zie het als een training om op een goede manier te reageren, zodat als je gekwetst wordt door iemand om wie je geeft, makkelijker op een constructieve manier kunt reageren.
