Een belangrijk onderdeel van geluk is dat jij grip op je leven hebt. Dat jij jouw leven leidt in de plaats van dat jij de speelbal van het leven wordt. Maar hoe krijg jij grip op je leven en pak je de controle?
Waar wil je grip op hebben?
Het heeft geen zin om ergens grip op te krijgen, als je niet weet waar je meer grip op wil hebben. Hieronder vind je een matrix en deze helpt je bepalen wat voor jou écht belangrijk is. Jij kunt je tijd, focus en energie steeds, maar op één ding richten. Om controle over jouw leven te krijgen, moet jij weten waar je uiteindelijk de meeste tijd, energie en focus aan wil geven.
| Matrix van behoeften en voldoeners | Existentiële behoeften
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Zijn | Hebben | Doen | Bevinden | ||
| Axiologische behoeften | Bestaanszekerheid | lichamelijke en geestelijke gezondheid, evenwicht, gevoel voor humor, aanpassingsvermogen | voedsel, onderdak, werk | voeden, voortplanten, rusten, werken | leefomgeving, sociale omgeving |
| Bescherming | zorg, aanpassingsvermogen, autonomie, evenwicht, solidariteit | verzekeringssystemen, spaargeld, sociale zekerheid, gezondheidsstelsels, rechten, gezin, werk | samenwerken, voorkomen, plannen, verzorgen, genezen, helpen | leefruimte, sociale omgeving, woning | |
| Genegenheid | gevoel van eigenwaarde, solidariteit, respect, tolerantie, vrijgevigheid, ontvankelijkheid, passie, vastberadenheid, sensualiteit, gevoel voor humor | vriendschappen, familie, partnerschappen, relaties met de natuur | vrijen, strelen, emoties uiten, delen, zorgen voor, cultiveren, waarderen | privacy, intimiteit, thuis, ruimte voor samenzijn | |
| Begrip | kritisch geweten, ontvankelijkheid, nieuwsgierigheid, verbazing, discipline, intuïtie, rationaliteit | literatuur, leraren, methode, onderwijsbeleid, communicatiebeleid | onderzoeken, bestuderen, experimenteren, opleiden, analyseren, mediteren | instellingen van vormende interactie, scholen, universiteiten, academies, groepen, gemeenschappen, familie | |
| Participatie | aanpassingsvermogen, ontvankelijkheid, solidariteit, bereidheid, vastberadenheid, toewijding, respect, passie, gevoel voor humor | rechten, verantwoordelijkheden, plichten, privileges, werk | verbinding krijgen, samenwerken, voorstellen, delen, verschillen, gehoorzamen, omgaan, overeenstemmen, meningen uiten | instellingen van participatieve interactie, partijen, verenigingen, kerken, gemeenschappen, buurten, familie | |
| Ledigheid | nieuwsgierigheid, ontvankelijkheid, verbeelding, roekeloosheid, gevoel voor humor, rust, sensualiteit | spellen, schouwspelen, clubs, feesten, gemoedsrust | dagdromen, broeden, dromen, herinneren aan oude tijden, fantaseren, onthouden, ontspannen, plezier hebben, spelen | privacy, intimiteit, ruimtes van nabijheid, vrije tijd, omgeving, landschappen | |
| Creatie | passie, vastberadenheid, intuïtie, verbeelding, durf, rationaliteit, autonomie, inventiviteit, nieuwsgierigheid | vermogens, vaardigheden, technieken, werk | werken, uitvinden, bouwen, ontwerpen, componeren, interpreteren | instellingen voor productiviteit en terugkoppeling, workshops, culturele groepen, doelgroepen, ruimtes voor expressie, vrijheid van tijdsindeling | |
| Identiteit | gevoel van verbondenheid, consistentie, differentiatie, gevoel van eigenwaarde, assertiviteit | symbolen, taal, religie, gewoonten, gebruiken, referentiegroepen, seksualiteit, waarden, normen, historisch geheugen, werk | zich binden, zich integreren, confronteren, beslissen, zichzelf leren kennen, zichzelf herkennen, zichzelf actualiseren, groeien | sociale ritmes, dagelijkse instellingen, instellingen waartoe men behoort, rijpingsstadia | |
| Vrijheid | autonomie, gevoel van eigenwaarde, vastberadenheid, passie, assertiviteit, ruimdenkendheid, durf, rebellie, tolerantie | gelijke rechten | van mening verschillen, kiezen, anders zijn, risico’s lopen, bewustzijn ontwikkelen, zich committeren, ongehoorzaam zijn | vormbaarheid van tijd en ruimte | |
bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Manfred_Max-Neefs_Fundamentele_menselijke_behoeften
De basis moet in orde zijn
Bestaanszekerheid is een voorwaarde voordat jij de rust en focus hebt, om bijvoorbeeld je creativiteit in een hobby te uiten. Dus het is cruciaal om dat eerst op orde te hebben.
Dit houdt in:
- Werkzekerheid of andere inkomsten die jouw maandelijkse uitgaven dekken.
- Weinig tot geen schulden. Financiele rust.
- Een niveau gezondheid zodat je voor jouw gevoel vrij genoeg kunt leven (wanneer jij je vrije tijd hebt).
- Een lichamelijke belemmering of ziekte hoeft niet per definitie jouw wereld klein te maken en je lam te leggen.
- Een geestelijke gesteldheid, zodat je over het algemeen goed kunt functioneren, wanneer jij dat nodig vindt.
- Je kunt best angsten hebben, maar als die niet altijd jouw dag verpesten en je genoeg momenten hebt, qua rust in je hoofd. Dan heb je de vrijheid om je op dingen te richten die je belangrijk vindt.
De kern van controle hebben is dat jij bewust je tijd gebruikt om te doen waar jij dat belangrijk vindt.
Je wordt ongelukkig als jij geleefd wordt, waarbij je weinig invloed hebt over welke richting het heen gaat. En dan vooral als je in een hoek geduwd wordt die niet dicht bij jou als persoon staat.
Dus een eerste stap is om nu een lijst te maken van de matrix met wat jij belangrijk vindt. Dit is uiteindelijk waar jij jouw (meeste) tijd en energie aan moet besteden wanneer je de daar de ruimte voor hebt.
Nu is dat misschien makkelijker gezegd dan gedaan. Beslissen wat voor jou belangrijk is, wordt makkelijker als je helder hebt wat jouw kernwaarden zijn.
Keuzes maken op basis van jouw kernwaarden
Jouw kernwaarden zijn de dingen die jij het belangrijkst vindt en vanuit daar kan jij de keuzes maken hoe jij je tijd wil besteden.
Jouw persoonlijke koers
Dit verandert per levensfase waar je in zit. In je studietijd: een leuk sociaal leven hebben en je diploma behalen.
Wanneer je aan het begin van je carrière staat kan het zijn dat je zoveel mogelijk binnen jouw functie wil groeien en je grote stappen wil zetten.
Als je een gezin hebt dan zal de focus meer naar het opvoeden van je kinderen verschuiven.
Om je een idee te geven bij het opzetten van deze website, was mijn doel om zoveel mogelijk nuttige informatie op papier te zetten om jou mee te helpen. Dit zorgt er automatisch voor dat ik bijvoorbeeld minder televisie kijk. Of wat minder tijd doorbreng met vrienden om mijn werk gedaan te krijgen. Dat is een tijdelijke fase waar ik vrede mee had. Deze artikelen schrijven zich niet vanzelf.
Dat is wat een persoonlijke richting met je doet. Het helpt je bepalen wat je op dat moment belangrijk vindt en hoe jij je tijd indeelt.
Als jij heel erg gezin georiënteerd bent dan zou dit je doel kunnen zijn: “Als ik gelukkig ben, mijn partner gelukkig is en mijn kinderen gelukkig zijn, dan is het leven voor mij geslaagd!”
Wanneer je twijfelt of je gaat overwerken of nu naar huis gaat, dan helpt het doel jou bij de beslissing omdat de keuze om naar huis te gaan makkelijker wordt. Je zal pas overwerken als het écht nodig is en niet om elk wissewasje.
Daarnaast wil je ook zelf gelukkig zijn en als je een hobby hebt die daaraan bijdraagt, zal je die ook regelmatig uitoefenen. Omdat je weet hoe belangrijk het is dat jij je op een bepaalde manier kunt uiten.
Dus ga bij jezelf na? Welk ‘doel’ past bij jou? En begrijp ook dat je meerdere doelen tegelijkertijd kunt hebben en deze ook veranderen. Wat je nu kiest ligt niet voor eeuwig vast. Het is iets waar jij je nu het best bij voelt.
Jouw kernwaarden en visie
Waar sta jij voor? Keuzes maken over waar jij je tijd aan wil besteden en aan wie wordt makkelijker als jij helder hebt waar je voor staat. Het onderstaande kan je hierbij helpen.
- Liefde: geduld hebben, vriendelijkheid, vergeving, vertrouwen, onbaatzuchtigheid, mededogen en bescherming omvatten.
- Integriteit: eerlijkheid, verantwoordelijkheid, betrouwbaarheid, consistentie, fatsoen, rechtvaardigheid, oprechtheid en toewijding.
- Creëren: vindingrijkheid, liefdadigheid, bijdrage leveren, geven.
- Wijsheid: bestaande uit intelligentie, begrip, kennis, gezond verstand, inzicht, perceptie, discipline, ervaring, persoonlijke groei, discretie en intuïtie.
- Vrijheid: onafhankelijkheid, vrije wil, autonomie en zelfbeschikking.
- Prestatie: succes.
- Geluk vreugde, tevredenheid, plezier, gelukzaligheid, genot en vreugde.
- Vrede: harmonie, eenheid, rust of sereniteit.
- Doorzettingsvermogen: vastberadenheid.
- Respect: waarderen en koesteren.
Waar geloof jij in en wat vind jij belangrijk van deze bovenstaande punten? Door jouw kernwaarden helder te hebben, voorkom je dat je keuzes maakt die tegen jouw gevoel ingaan.
Zelf heb ik als waarde dat ik meer wil creëren dan produceren. Dit zorgt er onder andere voor dat ik minder m’n mobiel als entertainment gebruik. Daarnaast ben ik ook van mening (mijn visie) dat je tot op zekere hoogte invloed hebt op je geluk, door de dingen die je doet en de besluiten die je neemt. Om die reden vind ik persoonlijke ontwikkeling belangrijk en volg zo nu en dan een cursus of lees een boek.
Zoals je ziet helpen kernwaarden om keuzes te maken, waardoor jij je goed voelt en hoef je ook minder na te denken over je keuzes. De momenten dat ik mijn mobiel wegleg is niet moeilijk, omdat ik weet dat het me niet gelukkiger maakt als ik er op blijf. Dan volg ik liever een cursus of schrijf ik een artikel.
Als iets niet aansluit op je kernwaarden en jouw visie dan ben je sneller geneigd om te stoppen met tijd te spenderen aan zaken die minder belangrijk voor je zijn. Wat automatisch je weer meer tijd geeft om de dingen te doen die dicht bij je staan.
Jouw doelen
Doelen zijn concrete meetbare formulering die voortkomen uit je visie. Als jouw visie is dat jij gelukkig bent, jouw partner en jullie kinderen. Dan kan je daar doelen omheen formuleren. “Ik zal ervoor zorgen dat mijn kind zelfvertrouwen heeft en goed kan uiten hoe hij/zij zich voelt zonder angst of schaamte.”
Door dit doel te stellen zal jij je er ook naar handelen, want je weet wat je concreet wil bereiken.
Voor je partner heb je onder andere dit doel: “Mijn partner en ik voelen een diepe connectie, mijn partner kan alles tegen mij zeggen als ‘ie ergens mee zit, mijn partner geniet van het samen zijn en voelt ook als we niet samen zijn hoe fijn en leuk onze relatie is.”
Als dat jouw doel is, dan zal jij tijdens een woordenwisseling nooit je partner kleineren, maar juist luisteren naar wat ‘ie te zeggen heeft zonder te oordelen. Dat brengt jou namelijk dichter bij het doel.
Ook hier kan je meerdere doelen hebben, want met je werk wil je andere dingen bereiken dan privé. Maar uiteindelijk hebben alle doelen gemeen dat jij er gelukkig van wordt. Anders zal je continue over je eigen grenzen gaan of dingen doen waarin jij jezelf niet herkent.
Jouw meetpunten
Het is makkelijker om jouw richting te blijven volgen en dat doe je door kleinere meetpunten te hebben. Want moeilijke momenten in leven zal je blijven houden en die meetpunten herinneren je eraan dat je goed bezig bent.
Toen ik met deze website begon, startte ik gewoon met schrijven. En na een paar artikelen zit je op 5.000 woorden, vervolgens 10.000 en zo gaat het maar door. Dit geeft voldoening, omdat ik over steeds meer onderwerpen heb geschreven. En het laat me zien dat ik steeds dichter bij m’n doel kom.
Als we het voorbeeld van het opvoeden van een kind nemen. Dan is een meetpunt dat je ziet dat je kind zich durft te uiten zoals hij/zij zich voelt. Een ander meetpunt is dat je kind op een eigen manier creatief is en zich daar niet voor schaamt.
Voor je partner is een meetpunt dat die met jou communiceert wanneer er iets is wat hem/haar dwarszit. Een ander meetpunt is dat je bijvoorbeeld hoort dat je partner jou heeft gemist. Dit zijn die dingen die je eraan herinneren dat je goed bezig bent en de richting die jij voor ogen hebt, goed vervult.
Jouw acties
De acties die je doet ondersteunen jouw meetpunten en jouw doelen.
In het geval voor deze website. Was één actie dat ik de onderwerpen waarover ik wil schrijven in kaart bracht. Een tweede actie is het vinden van modellen die jou kunnen helpen. En uiteraard is een actie het schrijven zelf.
Als jij je kind zelfvertrouwen wil geven, dan let je bijvoorbeeld op de dingen die je kind goed doet en dat vertel je dan ook.
Een andere actie is dat je de gevoelens van je kind erkent. Als er iets misgaat dan wil je natuurlijk zeggen: “maakt niet uit dit komt wel goed.” Maar vergeet niet dat je kind de ruimte moet krijgen om de gevoelens te uiten.
Als één van jouw doelen is dat jouw partner altijd alles met jou durft te bespreken, dan is een actie die je kunt benoemen. Je mobiel wegleggen als je partner tegen jou praat. Als jij je volle aandacht geeft, dan voelt je partner zich gewaardeerd en merkt je partner dat je ook echt luistert.
Onvoldoende, voldoende en overvloed
De vorige twee modellen gingen vooral over je persoonlijkheid en wat jij belangrijk vindt. Een derde stap is het belangrijk om te definiëren wanneer iets voor jou onvoldoende, voldoende en overvloed is.
Zoals je weet loopt tijd gewoon door en kan je je steeds maar op één ding toeleggen. Je kunt multitasken, maar ook dat geeft je geen tijdswinst. Vandaar dat het belangrijk is om te definiëren wanneer elk punt uit jouw lijst van onvoldoende, naar voldoende en overvloed gaat.
Door dit te definiëren zal je bewuster keuzes maken. Stel je vind het leuk om een instrument te bespelen of je hebt een andere hobby die je solistisch kunt uitoefenen. Dan kan je ervoor kiezen om hier 2 uur per week aan te besteden, 4 uur, 6 uur of nog meer.
Je begrijpt dat bij 10 uur per week dit tijd wegneemt om bij vrienden en familie te zijn. Hoewel je misschien makkelijk die tien uur haalt, kan je bepalen dat 1,5 uur per week te kort is 4 uur per week voldoende en 7 uur is meer dan voldoende.
Wanneer je 4 uur per week aan je hobby besteed in de plaats van 7 uur dan heb je opeens 3 uur tijd vrij gemaakt. En dan kan je die ‘gewonnen’ tijd aan iets anders besteden. Dit is één van de krachtigste manieren om controle over je leven te krijgen.
In de plaats van steeds meer en meer tijd nodig te hebben, ga je alles af en stel je jezelf de vraag: “wanneer ben ik tevreden?”
Urgent en niet urgent
Naast dat jij bepaalt wanneer je ergens tevreden over bent, helpt de door Dwight Eisenhower en Stephen Covey ontwikkelde matrix beter jouw tijd in te delen.
Je kunt deze matrix op meerdere aspecten van je leven leggen. Puur zakelijk. Dus welke taken jij bij je bedrijf/werk doet. Maar je kunt het ook op je gezinsleven projecteren. Laten we de kwadranten doorlopen zodat het duidelijker wordt.
Kritische activiteiten
Wanneer je dit niet doet, dan krijg je een probleem. Op zakelijk vlak kan dit bijvoorbeeld zijn dat de klant een acuut probleem heeft en jij dit moet oplossen.
Het niet doen is geen optie, maar dit zorgt er wel voor dat je andere activiteiten die je op de planning had staan, moet schrappen.
Daarnaast kan deze activiteit ook flink gepaard met stress gaan. Er is een deadline of je hebt niet direct de oplossing, waardoor je ‘harder moet werken’.
Als je naar een gezinssituatie kijkt, dan kan het bijvoorbeeld zijn dat je kind ziek is. Of dat je plots een lekkage hebt en dat opgelost moet worden.
In de plaats van dat je dan rustig met je partner kan kletsen, even wat leest of iets anders zou doen, moet je nu doen wat nodig is.
Belangrijke zaken
Dit zijn de taken die je vooraf plant. En ze kunnen onder het kop je vallen van ‘moeten’ en ‘willen’.
Als we het op zakelijk vlak bekijken, dan valt daar het geven van een presentatie onder. Dit is belangrijk en niet iets wat iemand jou 3 seconden van tevoren vraagt. Hierdoor kan je met je volle aandacht iets voorbereiden en met genoeg tijd het optimale neerzetten.
Ook het volgen van een cursus en leren valt binnen dit kwadrant.
Op werk gebied is het belangrijk dat je hier de meeste tijd aan besteed. Deze taken zorgen in de regel ervoor dat jij je ontwikkeld én dat je het meest waardevol voor het bedrijf bent.
Ook op privé vlak is dit kwadrant erg belangrijk. Binnen de groep ‘willen’ vallen hier de meeste taken in van de lijst die je eerder hebt gemaakt. Denk aan je hobby, lezen en met vrienden en familie afspreken. Hier tijd spenderen, zorgt ervoor dat je mentaal je gelukkiger voelt.
Daarnaast heb je ook het ‘moeten’ en dat zijn bijvoorbeeld financiële zaken regelen, boodschappen doen etc.
Urgente niet belangrijke zaken
Op je werkgebied is dit erg simpel: taken die jij doet, terwijl het niet jouw verantwoordelijkheid is.
Iemand is bijvoorbeeld ziek en het is handig als jij het even oppakt omdat je toevallig ook die vaardigheden hebt. Dit is niet erg, maar als het structureel wordt dan zal dit jouw groei en geluk in de weg zitten.
Ditzelfde geldt bijvoorbeeld voor structureel teveel overwerken. En teveel kan je definiëren als: het zit je privé leven in de weg of het sloopt je geestelijk.
Als het erop neerkomt dat het bedrijf onderbezet is dan is niet jouw probleem ook al voelt dat wel zo.
Wanneer je voelt dat je in een hoek bent geduwd waarbij je teveel taken doet die urgent zijn, maar niet altijd op jouw bordje horen te vallen. Is het goed om dit bij te houden. Je krijgt dan inzicht in deze situatie en dat kan je dan met je leidinggevende bespreken.
Hier kunnen twee conclusies uitkomen. De eerste is dat ze jou gaan ontlasten. De tweede en als je het daarmee eens bent, is dat je functie uitgebreid wordt of op een andere manier word jij hier financieel voor gecompenseerd.
Doen ze er niks mee, dan kan je je afvragen of je bij het juiste bedrijf zit.
Hoe zit dit privé?
Denk aan burenruzies. Of je woont in een huurhuis, er is iets kapot en jij moet de moeite doen om het op te lossen.
Wanneer je samenwoont dan deel je een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het huishouden. Als de balans dusdanig scheef is dat alles grotendeels bij jou komt te liggen, kan je je afvragen of jij jezelf niet teveel wegcijfert?
Niet urgent onbelangrijk
Dit zijn de dingen die jouw tijd wegvreten en je niet direct iets opleveren. Hierbij is vooral de intentie belangrijk!
Je kunt niet op je werk zijn. De hele dag werken en tegen niemand praten. Qua tijd ben je effcient bezig, máár collegiaal is het niet. Uiteraard is dit afhankelijk van je baan want bij sommige beroepsgroepen is het sociale aspect minder belangrijk.
Maar wanneer je direct collega’s om je heen hebt, dan is het logisch dat je werk onderbroken wordt door ‘gezellig kletsen’ en dat is prima. Maar zorg ervoor dat jij je er niet teveel in laat meeslepen, waardoor als je lekker in je taak zit, je afgeleidt raakt en je weer moet inlezen.
Dit geldt ook privé. Televisie, films en series kijken is prima. Maar voor je het weet ben je twee uur verder. Als je gepland had om nog ‘iets’ van je belangrijkste taken doen, maar het al bijna tijd is om te slapen dan ben je er helaas niet meer aan toe gekomen. En verschuif je het naar morgen.
Een andere tijdvreter is je mobiel. ‘Doelloos’ op je mobiel zitten, internetten en op social media zitten, kan veel tijd in beslag nemen.
Nu is het niet te verwachten dat jij vanuit je werk, boodschappen doet, kookt en dan direct de financiën regelt. Waar het meer omgaat is dat jij je ontspanningstijd bewust plant. Wat is voor jou onvoldoende, voldoende en meer dan genoeg?
Deze aanpak zal er voor zorgen dat je veel beter en bewuster met je tijd omgaat. Dit zorgt er automatisch voor dat je meer controle en grip op je leven krijgt.
Conclusie
Grip of controle op je leven krijgen is bewuster invloed hebben waar jouw tijd en aandacht naartoe gaat. Jouw gedrag is het makkelijkste te beïnvloeden als je het ene vervangt met het ander.
Een belangrijke eerste stap hierin is bepalen wat voor jou belangrijk is. En te bepalen wat jouw richting is. Vanuit daar stel jij je doelen.
Wanneer je dit helder hebt kan je per situatie veel helderder beslissen wat voor jou het beste is om te doen. Aangezien jij je keuze maakt op basis van het grotere geheel in de plaats van die ene situatie.
Door op verschillende vlakken van je leven te bepalen, wanneer je ergens tevreden over bent, helpt dat je om meer tijd vrij te maken. Wanneer je dan ook nog eens bepaalt of iets belangrijk is en hoe urgent, zal je nog scherper krijgen wat voor jou nu prioriteit heeft.
Grip op je leven krijgen zit ‘m niet in één ding het zijn meerdere handelingen die je doet die bepalen hoe je toekomst eruit zal zien. Zorg ervoor dat de meeste dingen die je doet dicht bij jou als persoon staan en je zal merken dat je steeds meer controle over je leven krijgt.
