Relatieproblemen zijn één van de pijnlijkste dingen die je als mens meemaak. Het oplossen van relatieproblemen, zit ‘m niet altijd in het probleem, maar de onderliggende gevoelens. Om de onderliggende problemen te begrijpen is het belangrijk om een beeld te hebben van de hechtingsstijl die jij hebt en die jouw partner heeft.
Door de hechtingsstijl beter te begrijpen, kan je makkelijker in kaart brengen waarom je reageert zoals je reageert. En waarom je partner reageert zoals die reageert.
Hechting bij volwassenen
Om te begrijpen wat jij en je partner nodig hebben, is het Gehechtheidstheorie van Mary Ainsworth van John Bowlby een goede basis.
Wanneer wij op de wereld komen is de eerste diepe binding die je aangaat met die van je ouders/verzorgers. Hoe de thuissituatie is, heeft een (grote) invloed op de rest van je leven. Dus ook de behoefte die jij ontwikkelt wanneer je een nieuwe diepe band aangaat; een relatie.
Afhankelijk van hoe je bent opgegroeid val je grofweg in één van deze drie groepen:
- Veilige hechting
- Vermijdend
- Ambivalent/angstig
Veilige hechting
Bij een veilige hechting leun je op je partner en kan je partner op jou leunen. Je weet dat je samen sterker bent dan alleen, maar je hebt geen geforceerde drang om aandacht of hulp van je partner te krijgen.
Vermijdend
Wanneer je in een gezinssituatie over het algemeen onrustig was en je veel emoties verwerkte, dan kan je een vermijdende hechtingsstijl ontwikkelen. Dit komt voort uit het feit dat je jezelf afsluit voor emoties. Een kenmerk is dat iemand die vermijdend is intieme relatie (onbewust) uit de weg gaat en meer zakelijk georiënteerd is.
In een ruzie heb je de neiging om je terug te trekken, omdat het te overweldigend is of omdat je het niet erger wil maken.
De grootste problemen waarmee je te maken hebt is:
- Moeilijk kunnen identificeren van emoties.
- Het niet kunnen uiten van emoties.
- Het niet voelen van emoties.
De kernangst die een vermijdend persoon heeft, is de angst om afgewezen te worden. De persoon is onbewust bang dat de partner erachter komt dat hij/zij niet goed genoeg is.
Misschien herken je je wel in de volgende statements:
- Ik heb geen diepe emotionele relatie(s) nodig.
- Het is belangrijk voor mij om onafhankelijk en zelfvoorzienend te zijn.
- Ik vertrouw liever niet op anderen en heb liever ook niet dat anderen afhankelijk van mij zijn.
De oplossing
Er zijn een paar dingen waar je aan moet werken. Het eerste punt is proberen om emoties te signaleren. Wanneer je dat beter kunt, dan moet je leren om ze kunnen labelen. En hoe beter je daarin wordt hoe beter je dit ook naar je partner toe kunt verwoorden en daarmee sneller tot de kern komt.
Wat je als vermijdend type ook kunt doen is je kwetsbaar opstellen. Geef fouten toe. Wanneer je bij de juiste partner bent, zal je merken dat je nog steeds omarmt wordt. Op deze manier leer je dat je niet zomaar afgewezen wordt.
Angstig
Wanneer de gezinssituatie onrustig was, maar ook periodes van rust kende dan loop je het risico dat je een hechtingsstijl ontwikkeld waarbij je angstig bent.
Onze hersenen hebben een gebied waarbij we emotionele beschikbaarheid meten en de fysieke afstand van onze partner meten. Als je partner buiten het fysiek gebied valt of emotioneel niet beschikbaar is dan gaat ons brein af.
Je kunt stellen dat je apparatuur te strak is afgesteld, waardoor je relatief snel de angst voelt om verlaten te worden.
Een bepaalde opmerking kan je van streek maken, omdat dit voor je gevoel de relatie in gevaar brengt.
Wanneer je getriggerd raakt is boosheid vaak de eerste reactie. Een andere uiting kan zijn het jaloers maken van je partner, terugtrekken in de hoop dat de partner komt, een ultimatum stellen, kritische vragen stellen en controle afdwingen horen ook bij deze stijl.
Als jij en/of je partner deze hechtingsstijl heeft, dan kan je dat als lens gebruiken om bij een conflict helderder de achterliggende reden te begrijpen.
“Waarom heb je dit niet opgeruimd? Ik vroeg het net nog?!” Heeft niet alleen met het opruimen te maken, maar met dat jij je aan je woord houdt en betrouwbaar bent. Veiligheid.
Statements die bij deze hechtingsstijl horen zijn:
- Ik wil volledig emotioneel intiem zijn met anderen, maar ik vind vaak dat anderen terughoudend zijn om zo dichtbij te komen als ik zou willen.
- Ik heb diepe relaties nodig en ik maak me soms zorgen dat anderen de relatie niet zo waarderen als ik doe.
Wat is de oplossing?
Hoe kan jij of je partner minder dit onzekere gedrag vertonen?
- Wat was de oorzaak waardoor het systeem afging en je angstig werd?
- Wat voelde je op dat moment?
- Welke catastrofale conclusie trok je? Voor welk scenario ben je bang dat dat uitkomt?
- Welke actie geboren uit onzekerheid, wilde je nemen?
- Wat kan een goede reactie zijn eentje niet geleidt door angst?
- Handelde ik op die goede manier?
Wat je doet is gedrag wat niet effectief is vervangen met een betere reactie. Dit kost tijd want vanuit de emotie ben je gewend om te handelen zoals je altijd doet. Maar gaandeweg gaat het steeds beter.
Wat kan je leren van de hechtingsstijlen?
Het is een lens die je zowel voor jezelf als voor je partner op kunt zetten. Het kan je helpen om je eigen gedrag beter te begrijpen. Aan welke kant van het spectrum liggen jou angsten? En kan je ook zien wat die van je partner zijn?
Door deze lens te gebruiken kan je gedrag wat aan de oppervlakte stompzinnig oogt in perspectief zetten.
Een belangrijk deel van het oplossen van conflicten in een relatie is jezelf en de ander begrijpen.
Hoe ga je een conflict te lijf?
Belangrijk om te weten is dat conflicten héél normaal zijn! Sterker nog ze hebben een functie. Door met elkaar over belangrijke onderwerpen in discussie te gaan definieer je samen (onbewust) de normen en waarden die je eventueel aan een kind doorgeeft.
Afgezien of je wel of geen kinderen neemt, zijn conflicten nog steeds belangrijk. Uiteindelijk gaat het er om dat jij binnen de relatie ontvangt waar je naar verlangt. Wat schadelijk kan zijn is hoe er met een conflict omgegaan wordt.
Laten we eens naar de verschillende situaties kijken:
Linksboven is samenwerken, rechtsboven is doordrukken, linksonder is afstand nemen, rechtsonder is vermijden en in het midden heb je een compromis.
Links is meer taak-georiënteerd en rechts is mens-georiënteerd.
Afhankelijk van de situatie en de emotionele beladenheid die er hangt, kan de oplossing verschillend zijn. Dit is ook niet erg zolang beide partners er tevreden op terugkijken.
Bij iets simpels als zullen we wat eten bestellen? Heb je zin in Thais? Dan is het ‘conflict’ al opgelost voordat je er erg in hebt.
Doordrukken
Doordrukken is een hoek waar veel ruzies voor pijn en verdriet zorgen. Als één iemand al in winnaar-modus zit zijn de zin wil doordrukken dan begint een ruzie vervelend te worden. Nu kan het zijn dat jij of je partner er emotioneel zo bij betrokken bent dat je ‘blind’ bent voor je eigen doel.
Het probleem hierbij is dat je uiteindelijk je partner uit het oog verliest en zo erg in je eigen verhaal zit, waardoor de boodschap niet meer goed overkomt. Een stemverheffing of je partner bekritiseren, daarmee communiceer je niet je onderliggende gevoel.
Terwijl dat zo belangrijk is. Miscommunicatie ontstaat als het onderliggende gevoel niet wordt uitgesproken.
Belangrijk om te beseffen iets doordrukken bij een bedrijf veel makkelijker gaat dan binnen een relatie en ook meer geaccepteerd is. Een directeur kan op basis van autoriteit en ervaring vertellen, wij moeten ons vandaag op deze klant focussen. En op bepaalde momenten heeft een bedrijf dat ook nodig.
In een relatie is de essentie dat je gelijkwaardig bent, waardoor iets doordrukken een minder effectief middel is en bruut tegen je kan werken. Ook als je de meeste ‘slagen’ wint, want uiteindelijk kan je op lange termijn je partner van zichzelf laten vervreemden en als dat besef er is, dan kan die beslissen om uit de relatie te stappen.
Samenwerken
Het mooie is en wat belangrijk is om te beseffen. Als je de samenwerking opzoekt kan je alsnog krijgen wat je wil zonder dat jij zo hard doordrukt dat je partner het maar opgeeft.
Het verschil in samenwerken en doordrukken is de communicatiestijl. Wanneer je aan het doordrukken bent, dan ben je vooral aan het zenden.
Bij samenwerken heb je veel meer oog voor de ander en luister je waarom je partner iets anders wil. Je zit ook in een andere mindset, want je probeert meerdere oplossingen voor te leggen in de plaats van dat ene doel voor ogen te hebben.
Stel de ouders van je partner laten het huis van binnen schilderen, waardoor ze een weekend niet thuis kunnen zijn. En je partner stelt voor dat ze een weekend logeren, maar omdat je zo’n drukke werkweek had, heb je dat liever niet.
Om samen te werken is het heel belangrijk je oprechte emoties toont. Waar zou je vatbaarder voor zijn? “Wat irriteer ik me toch aan jou. Snap je het nou echt niet?!”
Of: “Sorry, dit gesprek maakt me nogal emotioneel. Ik vind de band met mijn ouders erg belangrijk en ik snap dat het niet goed uitkomt. Ik heb het er ook moeilijk mee, want ik wil dat jij ook een rustig weekend hebt, maar het voelt voor mij alsof ik m’n ouders in de steek laat.”
Je kwetsbaar opstellen en onder woorden brengen wat je voelt, is cruciaal en geef je partner ook de ruimte. Nu ben je met elkaar in gesprek.
En vanuit daar kan er opeens een idee ontstaan waarbij jullie beide blij van worden. Bijvoorbeeld: “Weet je wat we doen? Jouw ouders gaan in ons huis en wij gaan gezellig een weekendje weg?”
Compromis
Een compromis is een goede optie als de onderwerpen niet té beladen zijn. Het kan een conflict sneller beeindigen dan met samenwerken. Waar je alleen voor op moet passen is dat niet alles een conflict wordt. Feitelijk schenk je alle twee water bij de wijn en dat is prima. Maar je krijgt alle twee nét niet wat je echt wil, maar bent tevreden met de uitkomst.
In dat op zicht is samenwerken beter dan een compromis, omdat dit een win-win geeft. Maar het is niet altijd even praktisch en nodig om op een volledige win-win uit te komen.
Het is gewoon belangrijk om je hier bewust van te zijn en dat de balans er is. Als jij of je partner de gene is die het vaakst een compromis doet, is het belangrijk om bij jezelf of de ander te pijlen wat de gevoelens daarbij zijn.
Uitstellen of vermijden
Dit is niet waar je wil zitten of waar je je partner wil hebben. Waarom worden de emoties niet gedeeld? Of wat is de reden dat jij of je partner niet zelf het onderwerp durft aan te snijden?
Problemen die in deze hoek voor jou of je partner vallen, zijn vaak ook een teken hoe de relatie ervoor staat. Als iemand je op je karakter aanvalt dan denk je wel twee keer na om je emoties te tonen. Echter, is het tonen van emoties vaak wel nodig om tot samenwerking te komen.
Wanneer conflicten vaak niet meer op een normale manier besproken kunnen worden, dan heb je uiteindelijk professionele hulp nodig. Voornamelijk op het vlak: wat triggert jou, hoe reageer je daarop en wat zou een betere manier zijn? Dit geldt uiteraard ook voor je partner.
Hoe kan je deze lens optimaal benutten
Het is nuttig om dit model over jouw ruzie te leggen, zodat je een betere connectie met jezelf en je partner kunt maken. Het helpt je reflecteren waar jij staat en ook waar je partner staat.
Tevens kan dit je ook helpen om te formuleren wat je observeert. “Je bent wat stilletjes nu? Wat voel je?” Op deze manier kan jij je partner motiveren om te horen waar die mee zit en wat de emoties zijn. En dan wordt het makkelijker om naar compromis of samenwerking toe te werken.
Ook helpt dit model om jezelf te betrappen of je niet teveel je zin doordrukt of juist je zo opstelt alsof je allemaal niet uitmaakt.
Een probleem minder emotioneel beladen maken
Ben je bekent met het scheermes van Hanlon?
- “Never attribute to malice what can be adequately explained by stupidity”
- Vrij vertaalt: Ken geen kwaadaardigheid toe aan iemand wat verklaard kan worden door domheid.
- De essentie houdt in dat mensen helemaal niet zo slecht zijn, maar slechte dingen gebeuren door onkunde. Als je hier het model van passief en actief overheen legt krijg je vier kwadranten.
Stel jij komt thuis en de afwas staat nog in de keuken. Je bent moe en had gehoopt dat je partner die vrij was het gedaan had. Nu kan je deze situatie op vier manieren benaderen:
- Onwetendheid: je weet dat je partner met andere zaken bezig was, onder andere de financiën en daardoor vergat je partner helemaal de afwas.
- Lui: je weet dat je partner de afwas zag, maar je partner had er geen zin in.
- Incompetent: je partner begon met de afwas, liet een bord kapot vallen en dacht ik ga later wel verder.
- Bewust kwaadaardig: door het meningsverschil van gisteren, laat je partner de afwas staan en maakt nog wat extra dingen vuil.
Oké, het laatste voorbeeld is een beetje vergezocht, maar je kunt je voorstellen dat elk perspectief jou op een andere manier raakt.
Dat je partner een bord kapot laat vallen kan gebeuren, maar als je weet dat je partner bewust extra afwas creëert dan is het niet verwonderlijk dat je boos wordt.
In deze scenario’s wéét je de omstandigheid. Maar als we nu de achtergrond weglaten? Wat gebeurt er dan?
Stel je partner liet een bord vallen, maar dat weet je nog niet als je thuis komt. Dus je komt de keuken in en ziet de stapel. Je weet dat je partner de hele dag vrij was, dus dan is deze conclusie snel gemaakt: je bent lui.
Terwijl je partner wel aanstalten maakte, maar door de ‘incompetentie’ het niet afmaakte. Het is niet dat je partner bewust jou in de weg wilde zitten.
Andersom kan het natuurlijk ook.
Je partner kan onbewust de conclusie trekken dat jij iets bewust wel of niet gedaan heeft. Daarom is openheid nuttig, omdat je daarmee dit soort misverstanden al uit de weg kunt gaan.
Stel jij hebt een werkdag gehad, waarbij je van alles en nog wat hebt gedaan en voor je gevoel niet vooruit bent gekomen, maar emotioneel ben je leeg. Door je partner hier al over in te seinen, kan die er alvast rekening mee houden dat je moe thuis komt.
Als je dan onbewust kortaf bent, weet je partner dat die dat niet persoonlijk hoeft op te vatten.
Hoe dit model benutten?
Probeer niet altijd direct een overhaaste conclusie te trekken, maar vraag je af of je partner echt bewust iets deed. Daarnaast kan je ook een vraag stellen om te ontdekken of de actie bewust of onbewust was.
“Schat, heb je toevallig gezien dat het aanrecht vol stond?” Je merkt dan wel door de verbazing of je partner het bewust of onbewust deed.
Door het minder persoonlijk op te vatten, zal jouw reactie minder emotioneel beladen zijn. Hierdoor kan je makkelijker jullie probleem oplossen.
Als je partner onbewust iets vergeet, dan heeft boos worden geen zin. Jullie kunnen dan beter afspreken dat je partner een herinnering in de agenda van zijn/haar smartphone zet.
Met dit model wordt je minder snel emotioneel en kan je sneller tot de daadwerkelijke oplossing komen.
Ontdek hier hoe je de communicatieproblemen met je partner oplost.
