Onzekerheid over de toekomst kan je verlammen, slapeloze nachten bezorgen en enorm veel stress geven. Logisch dat je naar informatie zoekt hoe je met een onzekere toekomst omgaat.
Laten we vooraf één ding vaststellen: het leven gaat gepaard met onzekerheid en de toekomst is onzeker. In het artikel wordt dit niet weggenomen. Het doel is om jou richting te geven om met de angst om te gaan van een onzekere toekomst.
Schaal van onzekerheid en complexiteit
De onzekerheid kan op zoveel gebieden zitten dat “5 tips voor een onzekere toekomst” onvoldoende de lading dekt. Daarom is het nuttige om een model erbij te pakken die je meer inzicht geeft over hoe je omgaat met een onzekere toekomst. Zurek en Henrichs hebben een model gemaakt op basis van onzekerheid en complexiteit die ermee gepaard gaat met het inschatten van de toekomst.
Van feiten naar speculaties
Wanneer je naar de toekomst kijkt hoe verder je van de feiten afgaat hoe onzekerder het wordt. Daarnaast wordt het ook steeds moeilijker om er een goed beeld van te krijgen. Daarom is het slim om altijd te beginnen met de feiten. Als je naar het nu kijkt wat is de situatie?
Wat zijn feiten?
De waarheid gaat over gebeurtenissen in tegenstelling tot interpretatie en is iets dat als (algemeen) bekend wordt gegeven of bewezen is. Om een deel van je angst weg te nemen, moet je puur kijken naar de feiten kijken.
We kunnen pokeren als praktisch voorbeeld nemen hoe de kaarten geschud zijn. Stel je krijgt twee kaarten in je hand dan zijn dat puur de feiten. Niet wat er eventueel nog komt, maar wat je letterlijk in je hand hebt. Dat is het enige wat je met zekerheid kunt vaststellen.
Zo dien je ook naar jouw situatie te kijken. Nog zonder je eigen inmenging, maar puur kijkend naar wat je ziet.
Voorspellen van de toekomst
Voorspellingen doe je op basis van de kennis die je nu hebt en de informatie die je tot je beschikking hebt. Op basis hiervan probeer je zo nauwkeurig mogelijk iets over de toekomst te zeggen.
Stel je speelt poker dan is het eerste beslissingsmoment dat als je twee kaarten hebt ontvangen. Je beslist of meedoet met de pot om zo de eerste drie kaarten op tafel te zien.
In jouw situatie maak je op basis van je kennis en andere informatie een inschatting van de toekomst en stel jij jezelf bijvoorbeeld één van deze vragen:
- Wat is de kans dat ik mijn baan kwijtraak?
- Is er een reële kans dat de relatie nog goedkomt?
- Is de ziekte die ik heb nog te genezen?
Wat belangrijk is om te beseffen, is in hoeverre jij het vermogen hebt om hier uitspraken over te doen. Hoe minder jij de kennis ervoor hebt, hoe zinlozer en energieverspilling het is om voorspellingen te doen. Dat besef kan ook voor rust geven.
Zie het als iemand die nauwelijks poker speelt. Hoe goed kan die persoon inschatten of het slim is te betalen om de eerste drie kaarten op tafel te zien?
Projecties, scenario’s en verkenningen
Bij projecties zeg je: als dit de omstandigheden zijn, waar gaan we dan naartoe? Als de huidige ontwikkelingen zo blijven wat wordt dan de uitkomst?
Om weer terug te gaan naar het pokeren. Stel je doet met je twee kaarten mee en de drie vallen op tafel. Puur vanuit jouw standpunt. Stel je zou verder spelen, maar je hebt niets aan kaart vier en vijf.
Je kent deze kaarten nog niet, dus de twee kaarten in je hand en de drie op tafel is het enige wat je kunt gebruiken voor je projectie. Is de kans dat je dan verliest reëel?
Je kunt dit zien als:
- Als de huidige economische omstandigheden hetzelfde blijven wat is de invloed op jouw baan?
- Als het gevoel van de ander hetzelfde blijft wat is de kans dat de relatie goedkomt?
Bij scenario’s kom er het wat-als principe bij kijken.
Je kunt dit zien als:
- Als de huidige economische omstandigheden verslechteren/verbeteren wat is de invloed op mijn baan?
- Als het gevoel van de ander positief voor mij veranderd/negatief voor mij veranderd wat is de kans dat de relatie goedkomt?
Om het te versimpelen naar pokeren dan schat je in wat je doet als de vierde kaart gunstig, ongunstig of neutraal is.
Je ziet als het goed is de mate van complexiteit toenemen. Je moet met verschillende dingen rekening houden en dat maakt het inschatten steeds lastiger en vreet ook meer energie. Wees je daarvan bewust. En vraag jezelf ook af is het nu nuttig om dit allemaal af te gaan?
Bij verkenningen ga je nog een stap verder en dan geef je al het ware betekenis aan het scenario.
Je kunt dit zien als:
- Als de huidige economische omstandigheden verslechteren/verbeteren wat is de invloed op mijn baan?
- Verslechteren: ik moet op zoek naar een nieuwe baan.
- Verbeteren: ik denk dat ik wel kan blijven zitten.
- Als het gevoel van de ander positief voor mij veranderd/negatief voor mij veranderd wat is de kans dat de relatie goedkomt?
- Positief: de band tussen ons zal weer beter worden.
- Negatief: de band blijft, blijvend beschadigt en ik zal hier nog lang verdriet van hebben.
Speculeren over de toekomst
Bij het speculeren over een toekomst doe je dat op basis van verwachtingen, wensen en creatieve ideeën. Kennis en informatie uit het verleden speelt een kleinere rol. Je kijkt verder vooruit, waardoor dit positiever of negatiever kan uitpakken dan een voorspelling.
Je kunt dit zien als:
- Je baan: alles komt goed met deze economie zie ik geen problemen ontstaan en ik zie zelfs wel een promotie gebeuren. En vanuit de negatieve denk je aan maanden van werkeloosheid, omscholing wat met moeite gepaard gaat en misschien zelfs aan het opbouwen van schulden.
- Een liefdesrelatie: alles komt goed en ik denk dat we volgend jaar zelfs trouwen en hier gaan wonen en voor altijd bij elkaar blijven. En bij het negatieve scenario denk dat je uit elkaar gaat en voor altijd alleen blijft en de ander een gelukkig leven leidt dat je samen had willen leiden.
En je wilt natuurlijk zekerheid en als je erg onzeker over de toekomst bent, ga je speculeren. Dit geeft je een vals gevoel van controle.
Je kunt over eventuele toekomstbeelden nadenken en anticiperen hoe je daarop zou reageren. Maar er is een realistische kans dat het niet uitkomt.
Je er zorgen over maken, piekeren en nadenken, geeft het gevoel dat je het kunt controleren, omdat jij je mentaal voorbereidt. Alsof je een topsporter bent die mentaal de handeling zich aan het inbeelden is. Verschil is dat de topsporter dit vlak voor het moment doet en jij ruim van te voren voor een mogelijk moment.
Bij deze beelden ga je steeds verder van de feiten afstaan en de gedachten die de beelden in je hoofd creëren. Deze komen voort op basis van je verwachtingen, wensen en creatieven ideeën.
Aangezien speculeren losser staat van de feiten, is het advies om positief te blijven. Het heeft geen zin om vanuit het meest negatieve te denken. Dit creëert onnodige angst. Natuurlijk moet je realistisch blijven, maar onderneem dan proactief de juiste acties.
Groei gaat gepaard met onzekerheid
Het is een gegeven dat de toekomst onzeker is. Een ander gegeven is dat jij in het leven mentaal groeit. Door al je ervaringen groei je als persoon. Nu gaat dit natuurlijk niet in een rechte lijn. Dit is hieronder schematisch weergeven.
Alles in het verleden dat kan je al. En zoals al eerder aangegeven , probeer je die informatie te gebruiken om een idee te hebben hoe de toekomst zal zijn. Maar ook in het verleden stond je op verschillende punten dat je niet wist hoe de toekomst eruit zag.
Het enige wat je kent is het nu. Dat is wat vaststaat en je kunt ook alleen handelen in het nu. En waar je nu staat is relatief t.o.v. een ander moment.
De toekomst bestaat niet. Het is iets wat in je hoofd afspeelt. Je kunt het zien als een voorbeschouwing op een wedstrijd. En er hoeft aan het begin iets heel onverwachts te gebeuren en de hele voorbeschouwing is waardeloos. Bijvoorbeeld een speler die na twee minuten geblesseerd raakt. En uitvoerig is geanalyseerd hoe die de sleutel in het duel kan zijn.
Hecht daarom ook niet veel waarde aan de beelden in je hoofd, omdat een plotselinge verandering die uren piekeren in één klap om zeep helpt. En had jij je tijd niet liever in andere zaken gestoken?
Het enige wat je echt kunt doen, is je best doen met het voorbereiden. In de plaats van de toekomst op je af te laten komen, kan je het hier en nu gebruiken om de juiste acties te ondernemen om goed de toekomst in te stappen.
