Communicatie problemen voorkomen of oplossen in je relatie door beter te begrijpen hoe jij en je partner communiceren. Dat is een win-win, want je wordt er beide beter van. Er zijn weinig dingen zo pijnlijk en lastig als communicatieproblemen in een relatie. Juist omdat het zo persoonlijk is. Zowel voor jou als je partner.
Het communicatiemodel
Om een beter beeld te krijgen hoe een gesprek kan omslaan in een ruzie is het goed om te zien hoe wij communiceren en wat er bij komt kijken. Als je inzicht hebt over hoe we communiceren, dan kan je makkelijker zien waar het fout gaat. En kunnen jij en je partner bewuster aan de zwakke punten werken.
- De zender: dit is waar de communicatie begint.
- Coderen: het begint bij de gedachte die je wil overbrengen.
- Bericht: dit is de uiting van de gedachte. Dit kan gesproken zijn, geschreven, lichaamstaal, visueel etc.
- De ontvanger: de persoon die het bericht ontvangt.
- Decoderen: de ontvanger interpreteert het bericht.
- Ruis: dit kan de inhoud van het bericht vertroebelen, waardoor de boodschap niet overkomt zoals bedoelt. Bijvoorbeeld een gesloten lichaamshouding terwijl je de ander in het gesprek wil betrekken.
- Feedback: de ontvangt controleert of die de boodschap op de juiste manier geïnterpreteerd heeft.
Een simpel gesprek kan overgaan naar een ruzie omdat er op één van deze gebieden een misverstand ontstaat.
Laten we één voor één de punten uitlichten om een beter idee te krijgen wat er allemaal gaande is en hoe miscommunicatie zich ontwikkeld.
Coderen
Hier kan al het eerste probleem ontstaan en met name wanneer het over gevoelens gaat. Het is heel makkelijk en eenduidig als je over spullen communiceert.
Stel je wil naar de winkel en merkt dat je portemonnee niet in je jas zit. Deze zin heb je zo geformuleerd: “Schat, heb jij toevallig mijn portemonnee gezien?”
Maar wat nou als een emotie voelt? Wat voel je en kan jij de bron hiervan benoemen? En daar komt nog bij: stel dat de bron te maken heeft met je partner. Hoe kan jij dit zo overbrengen zodat je er rustig over kan praten zonder dat dit gelijk in een welles-nietes spelletje verandert?
Zoals je ziet kan afhankelijk van het probleem het een stuk lastiger worden om iets te communiceren wat ook daadwerkelijk aansluit op wat jij van binnen voelt.
Je kunt ook waarschijnlijk wel zien dat als je twee emoties verward. Je voelt je boos, maar je zegt iets anders, omdat je nog niet exact helder hebt wat je voelt. Het gesprek al een moeizame start geeft.
Besef ook dat je partner dit exact hetzelfde kan hebben. Ga er niet altijd vanuit dat jouw partner exact kan formuleren wat hij of zij bedoelt. Sommige mensen vinden het sowieso al lastig om hun eigen emoties te benoemen.
Als je hier zelf tegen aanloopt, helpt het als je eraan werkt. En als jij niet helemaal uit je woorden komt. Spreek dat uit. “Ik voel me verward van binnen. Ik weet niet exact wat het is. Ik voel het ook in mijn buik… het heeft denk ik te maken met wat je vanmiddag tegen me zei.”
Dat is veel sterker dan: “Jij maakt me onzeker.” Geef jezelf de tijd om te ontdekken wat je echt voelt en denkt voordat je al standvastig iets wil zeggen.
Wanneer je merkt dat je partner het moeilijk vindt, probeer daar het geduld voor op te brengen. In de plaats van je partner ongelijk te geven en zelf je hakken in het zand te zetten. Probeer door vragen te stellen jouw partner in aanraking te brengen met wat hij of zij écht voelt.
Het is belangrijk om te beseffen dat zowel jij als je partner tijdens het formuleren een fout kan maken. Waardoor het gesprek een valse start krijgt, als je je hier niet bewust van bent.
Het bericht
Bericht kan je zien in de breedste zin van het woord. Het kunnen de woorden zijn die je uitspreekt, maar ook kan een open of afwijzende lichaamshouding. Het kan een berichtje zijn die je via je telefoon verstuurd. een diepe zucht of het rollen van je ogen.
Besef je goed dat afhankelijk van waar je voor kiest dit voor invloed heeft hoe iemand jou bericht tot je neemt.
Bij een verstuurd berichtje mist iemand je stem intonatie en lichaamstaal. Wanneer je zucht of je lichaamstaal gebruikt, kan je het risico lopen dat de ander dit niet oppakt.
Belangrijk om te beseffen is dat jij en je partner ook hier op verschillende niveaus kunnen zitten. Jij kunt bijvoorbeeld makkelijker de lichaamstaal van iemand lezen. En als je er vanuit gaat dat de ander dit net zo goed kan, zal je gefrustreerd raken. Pas daar dus mee op. (Andersom ka dit uiteraard ook.)
Er zijn ook mensen die met tekstberichten erg onhandig uit de hoek kunnen komen, omdat ze een smiley verkeerd gebruiken of een zin botter klinkt de bedoeling is.
Door deze miscommunicatiemomenten kan een gesprek overgaan naar een ruzie.
Decoderen
Hierin ben jij of je partner bezig om wat je hebt gezien, gehoord, gelezen of voelt (een aanraking) intern te verwerken.
Dit intern verwerken kan snel en makkelijk gaan. Bericht: “heb je mijn portemonnee gezien?” Decoderen: mijn partner is de portemonnee kwijt en die heb ik gezien. Jouw bericht terug: “Ja, op de kast.”
Bij complexere zaken, is de kans op fouten groter. En dat leidt uiteindelijk tot een miscommunicatie als iemand niet naar feedback vraagt of hij/zij het allemaal goed begrepen heeft.
Bij het decoderen van het bericht komen de eigen ervaringen en kennis kijken, maar ook de associaties en overtuigingen die iemand heeft. Dit is belangrijk om te beseffen, omdat dit van persoon tot persoon kan verschillen. Dit is wat ons uniek maakt.Tegelijkertijd zorgt dit ervoor dat er misverstanden ontstaan.
Als een woord bij jou andere gevoelens oproept dan bij jouw partner, dan wordt een zin op twee verschillende manieren ervaren. Hierbij heb je dus ook niet te maken met goed of fout. Denk aan het metafoor: is het glas half vol of half leeg? Beide visies zijn juist. En je voorkomt een ruzie als je beide ziet wat er gaande is. In de plaats te blijven roepen: het glas is half vol!
Echter, omdat dit onbewust plaatsvindt, krijg je dat koppels regelmatig op die manier met elkaar communiceren en daardoor ruzie krijgen. Je wilt dat jouw mening erkent wordt en als je merkt dat het niet gebeurt dan word je daar op z’n zachtst gezegd niet blij van.
Feedback
Dit is een belangrijk onderdeel om een onnodige ruzie te voorkomen. Als jouw partner wat zegt, controleer of wat jij denkt, klopt.
Trek geen overhaaste conclusies, want als je daarmee begint dan ben je hard op weg om ruzie te krijgen.
“Als ik het goed begrijp…”
Een heel simpel voorbeeld. Vorige week ben je met je partner naar je schoonouders geweest. En deze week wil je partner weer gaan. Je hebt hier niet zoveel behoefte aan, want je bent vorige week al geweest.
In de plaats van direct daarop in te zetten en met het feit te komen dat jullie al vorige week waren geweest, kan je vragen waarom je partner weer wil gaan. Als je dan bijvoorbeeld hoort dat oma haar verjaardag daar viert en het de laatste jaren een traditie is om het op deze manier te vieren nadat haar man was overleden. Dan kan je zeggen: “dus als ik het goed begrijp is dit belangrijk voor je en wil je graag dat ik meega, omdat je dit moment met mij wil delen?”
Waar je in eerste instantie denkt: het gaat om de schoonouders. Zit er meer achter. Dit is regelmatig het geval. Het gaat niet om dat ene dingetje, maar de gevoelens daarachter.
Gebruik jouw feedback check om achter deze gevoelens te komen, zodat je niet ergens ruzie om maakt over iets wat niet het echte probleem is
Het verhaal daarachter
Wanneer jij of je partner ergens intenser op reageert dan redelijk is, komt dat door de emoties die worden opgeroepen. Het model hieronder geeft je inzicht in dat proces.
De tweede stap is iets wat we vaak over het hoofd zien, maar als jij de communicatie wil verbeteren dan is het cruciaal om jouw verhaal of die van je partner te begrijpen.
Om een voorbeeld te geven. Peter: “Sorry, dat ik net zo uit m’n slof schoot. Maar toen je vroeg of ik m’n mobiel even wilde wegleggen, voelde het alsof je m’n leven wilde beheersen.” Sarah: “Ik wilde gewoon dat je even je mobiel weglegde, omdat ik je volle aandacht wil.”
Dit is wat er aan vooraf ging. Sarah: “Wil je eventjes je mobiel wegleggen.” Peter: “Hoezo je bent m’n moeder toch niet?! Als ik op mijn mobiel wil zitten, dan moet dat gewoon kunnen!”
Terwijl Peter op deze manier reageert. Zou jij in deze situatie misschien zonder erbij na te denken even je mobiel wegleggen als iemand dat aan jou vraagt.
Hoe kan dat in eenzelfde situatie mensen zo verschillend kunnen reageren? Dat is afhankelijk van het verhaal die we aan ons zelf vertellen. Peter groeide op een in een gezin met weinig vrijheden en moest om veel dingen toestemming vragen. Dit zorgt ervoor dat hij extra geprikkeld raakt, wanneer hij het gevoel heeft dat iemand hem iets wil opleggen.
Sarah wilde hem niet iets opleggen, maar een connectie met hem maken. Peter interpreteerde dat als dominant gedrag van haar kant en daardoor schoot hij uit z’n slof.
Wil jij beter met je partner communiceren en zelf minder vaak uit je slof schieten, dan moet je terugdenken aan ruzies, waarbij je intens op een situatie reageerde.
Als je zo’n situatie hebt, dan moet je je afvragen welk verhaal jij tegen jezelf vertelt. Wat was jouw interpretatie? Het is namelijk lang niet altijd dat de opmerking jou boos maakte, maar jouw interpretatie zorgde voor die heftige emotionele gevoelens. En dat uit zich in bepaalt gedrag.
Dus wat voelde je naar die opmerking?
- Onzeker
- Jaloezie
- Dom
- In de steek gelaten
En zo kan ik nog wel even doorgaan, probeer zo goed mogelijk dat gevoel onder woorden te brengen.
Welk gedrag kwam daar uit voort? Schreeuwde je? Of trok je je juist terug?
Het probleem is dat jouw gedrag een emotionele piek bij je partner kan creëren. Jouw partner kan op dat moment zelf een bepaalde trigger ervaren, waardoor er een flinke ruzie ontstaat. Bij jullie alle twee is namelijk een oude wond open gehaald.
Als Sarah bijvoorbeeld te weinig aandacht van haar ouders kreeg, dan is het gedrag van Peter die zijn mobiel niet wil wegleggen een pijnlijke trigger.
Deze dynamiek kent iedere relatie. Om hier uiteindelijk samen beter uit te komen, moeten jullie de triggers bespreekbaar maken.
Als jouw partner bijvoorbeeld uit z’n slof schoot zonder dat jij dit verwachtte, omdat je voor jou gevoel iets heel normaal vroeg. Dan helpt het als jij je kwetsbaar opstelt en vertelt dat het niet de bedoeling was de ander zo overstuur te maken. En probeer dan te achterhalen waar dit vandaan komt.
Andersom kan je dat natuurlijk ook doen. Wanneer je weer rustig bent, kan je aangeven dat je niet zo had willen reageren. En probeer aan je partner uit te leggen waar het vandaan komt.
Als je dat nog niet exact weet, stel je open om daar achter te komen.
Als het goed is, kan je zien dat op dit vlak erg veel miscommunicatie ontstaat. Dat komt omdat je beide je eigen belevingswereld hebt met andere opgedane ervaringen. Dit zorgt ervoor dat je verschillende drempelwaardes hebt, waardoor je niet altijd van elkaar kan zien en inschatten waarom iemand op die manier reageert.
Dit zal je blijven houden, maar je kunt samen wel je best doen elkaar beter te begrijpen. Door naar elkaars verhaal te luisteren. En door de oude wonden die er zijn te helen, zodat dit soort situaties minder vaak voorkomen.
De beïnvloedingsstijlen
Communiceren en ‘onderhandelen’ met je partner doe je regelmatig. “Wat wil je doen?” “Is het goed als?….” Wat jij en je partner in deze situaties aan het doen zijn is de ander in feite overtuigen. Afhankelijk van het onderwerp krijg je een automatische ‘ja’ of ga je met elkaar in gesprek.
Nu zijn er verschillende manieren van hoe je de ander beïnvloed om te krijgen wat je wil. Vaak heb je hierin ook dominante aanpak en datzelfde geldt ook voor je partner. Wanneer wat je communiceert niet lijkt te werken probeer je harder je best te doen. En dit kan uiteindelijk een ruzie worden, omdat je beide gefrustreerd raakt.
Logica
De eerste beïnvloedende stijl is overtuigen met feiten. Wanneer je de ander probeert te overtuigen, houden we ons bezig met het geven van ideeën, aanbevelingen en het doen van suggesties. Daarnaast is onze redenatie opgebouwd uit feiten en moet dat jouw idee kracht bij zetten.
De schaduwkant is dat je je feiten blijft opsommen om het gelijk naar je toe te trekken. Je kunt dit zien als een commercial. Je blijft zenden in de hoop dat de ontvanger zegt: oké, ik ben overtuigd jij hebt gelijk. Dit zal niet snel gebeuren, omdat ondanks jouw feiten je partner het er niet mee eens is.
Uiteraard kan je partner dit ook bij jou doen en word je er ‘gek’ van, omdat jij je niet gehoord voelt. En je constant hetzelfde verhaal blijft horen.
Belangrijk is dus dat je de ander niet uit het oog verliest omdat je te druk bent met het vertellen van de feiten.
Normen en waarden
Bij deze manier van communiceren geef jij aan wat je van de ander verwacht en stel je eisen. Stel jij verwacht dat je partner lief is en jij wil iets, maar krijgt het niet. Dan speel in op het feit dat jij van je partner verwacht dat hij/zij lief voor je is. De ander zet het aan het denken en geeft je gelijk. Ik kan best wel even dit voor jou doen.
De schaduwkant is dat jij je partner een naar gevoel geeft. Als je partner vindt dat die al vandaag je al ontlast heeft en denkt dat je dat niet waardeerde, dan voel je je tekort gedaan. Je valt iemand aan op de identiteit.
“Je denkt ook maar alleen aan jezelf.” Dat zorgt voor weerstand als iemand oprecht vindt dat het niet zo is, waardoor het escaleert.
Je mag natuurlijk best verwachtingen hebben, maar zorg ervoor dat je niet iemands karakter bekritiseert. In de plaats van “je denkt alleen maar aan jezelf”, kan je ook zeggen: “ik vind het moeilijk dat je zo star doet, want dit is erg belangrijk voor me.”
Nu val je niet iemands karakter aan, maar benoem je de handeling die iemand uitvoert.
Een brug slaan
Je probeert hierbij letterlijk de afstand tot je partner te overbruggen. Je betrekt jouw partner in wat jij wil. Je wilt met je partner in gesprek gaan en gebruikt je luistervaardigheden en vat samen wat jouw partner tegen je zegt. Hiermee laat je zien dat je actief luistert en dat jij je partner de ruimte geeft zijn/haar mening te delen.
Een veel voorkomende overbruggingstactiek is om fouten die je hebt gemaakt toe te geven, jezelf kwetsbaar op te stellen en vervolgens om hulp te vragen. Overbruggen is vooral effectief als er emoties bij zijn betrokken en de andere persoon net zo betrokken is als jij.
Is er ook een schaduwzijde? Die is er wanneer jij ‘altijd’ je zo begripvol opstelt dat jouw ideeën altijd in de prullenbak belanden, waardoor je in essentie jezelf kwijtraakt.
Iets anders wat je moet voorkomen is dat wat je doet als manipulatief gezien wordt. Dat je ‘luistert’ puur om wat gedaan te krijgen.
Inspireren
Je probeert de ander naar jouw kant te krijgen door de ander te inspireren om met jouw idee mee te gaan. Dat doe je bijvoorbeeld door je visie van de toekomst te delen. Dit beeld kan de ander inspireren om het met jou eens te zijn. Ook het gebruik van een metafoor of een analogie kan jou helpen om jouw idee over te brengen.
Bij de inspiratie creëer je opwinding bij de andere persoon, zodat deze energiek en gemotiveerd is om mee met jouw idee te gaan. In feite is het een win-win.
De schaduwzijde is dat je een beeld schetst die onhaalbaar is. Dit kan jouw ongeloofwaardig maken, omdat je iets wil wat niet haalbaar is, waardoor de ander niet met jouw verhaal kan meegaan. Wanneer je jezelf dan blijft herhalen, dan kom je over als een drammer met een verhaal die er niet toe doet.
Hoe kan je deze stijlen benutten?
Het is goed om af te vragen op welke stijl bij jou het meest dominant is. En ook wat die van je partner is. Daarnaast kan het erg helpen om te bedenken, wat wil ik nu daadwerkelijk bereiken?
Moet ik helder uitleggen (met feiten) wat de situatie is of moet ik bijvoorbeeld mijn partner motiveren? En het is ook goed om je ervan bewust te zijn op welke manier jouw partner jou wil overtuigen van iets.
Je kunt dan makkelijker jezelf in je partner verplaatsen en ziet scherper wat je partner bij jou wil bereiken.
Als iemand jou met feiten probeert te overtuigen dan kan je dat uitspreken. “Ik merk dat jij hier goed over nagedacht hebt en ik hoor wat je zegt…waar ik mee zit is…”
Op deze manier geef je erkenning voor wat iemand aan het doen is en kan jij jouw weerstand uiten.
Als iemand jou probeert te inspireren dan kan je zeggen: “Ik vind dat je een erg mooi beeld schetst…waar ik mijn bedenken heb is…”
Hier is een artikel om andere relatie problemen op te lossen.
